بیانیه انجمن علمی روانپزشکان ایران درباره رویدادهای آسیب‌زا در مدارس کشور؛ ۲۸ اسفند ۱۴٠۱
در ماه‌های اخیر شاهد رویدادهای آسیب‌زایی برای دانش‌آموزان عزیز کشورمان بودیم که با عناوین متفاوت «مسمومیت»، «هیستری جمعی»، «اضطراب جمعی» و «فوبیا» از سوی منابع و مسئولان مختلف نام گرفت. نظر به اهمیت موضوع و ارتباط آن با حیطه‌ی سلامت روانی-اجتماعی مردم، موارد زیر از سوی انجمن علمی روانپزشکان ایران به استحضار مردم گرامی و مسئولان محترم می‌رسد:
۱- رویدادهایی چنین ناگوار و در مقیاس وسیع (با ارجاع ۱۳٠٠٠ دانش‌آموز به مراکز درمان به گفته‌ی معاون محترم درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)، جدا از آسیب‌هایی که به دانش‌آموزان مبتلا، خانواده‌های آنها و اولیای مدارس وارد می‌کند، با ایجاد فضای ناامنی و هراس عمومی مصداقی از «ترومای جمعی» است و می‌تواند واجد پیامدهای اجتماعی و روانی کوتاه‌مدت و بلندمدت باشد.
۲- فارغ از منشأ یا سازوکار صدمات وارده به دانش‌آموزان، جدی گرفتن و مدیریت علمی جنبه‌های روانی-اجتماعی این فاجعه از وظایف سازمان‌ها و افراد مسئول است.
۳- در برابر این رویداد و رویدادهای مشابه می‌بایست از پیش دستورالعمل‌هایی تدوین و تمرین می‌شد و با توجه به این نکته‌ی مهم که استمرار یافتن تبعات ناگوار روانی-اجتماعی واقعه مورد نظر قابل پیش‌بینی است، برنامه‌ریزی برای مدیریت مناسب این تبعات با کمک متخصصان سلامت روانی-اجتماعی دارای ضرورت است.
۴- در ایام مواجهه‌ی دانش‌آموزان با صدمات، واکنش‌ها و اعلام نظرهایی نادرست از سوی برخی از افراد تأثیرگذار صورت گرفت که برای تصحیح و پرهیز از تکرار آنها، چند نکته یادآوری می‌شود:
الف- به‌کارگیری عناوینی مانند هیستری جمعی از سوی افراد غیرمتخصص و حتی افرادی که به واسطه‌ی در اختیار داشتن موقعیت دانشگاهی، اداری یا اجتماعی مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرند، نباید مرجع و منبع مسئولان کشور در اطلاع‌رسانی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری واقع شود.
ب- رویدادهای اخیر فارغ از عوامل موجد آن، تهدیدی جدی برای سلامت اجتماعی و روانی مردم بوده و از تباه‌کنندگی بالقوه‌ی آن در حوزه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی نباید غافل شد. از این جنبه، دوگانه‌ای به نام «مسمومیت یا هیستری» وجود ندارد و در هر صورت آسیب سلامت روان و اعتماد عمومی مردم مسأله‌ی مهم کشور است.
پ- توجیهاتی مانند ارتباط دادن این مسأله به ویژگی‌های دخترانه در برخی اظهارنظرها، مطرح‌کننده‌ی دیدگاه تبعیض‌آمیز جنسیتی بود. چنین نگاهی سلامت روانی-اجتماعی دختران جامعه را بیش از پیش مورد تهدید جدی قرار می‌دهد.
ت- اطلاع‌رسانی شفاف و به‌هنگام و به‌کارگیری سخنگویان آگاهی که آزردگی عمیق جامعه را درک کنند و همدلانه با آنان سخن بگویند ضروری است. کوچک شمردن ترس دانش‌آموزان، بر زبان آوردن واژه‌های روان‌شناختی به عنوان برچسب یا انگی بر افراد صدمه‌دیده و ارائه شرحی کنایه‌آمیز از وحشت دانش‌آموزان، شدت جرح احساسات آنها، خانواده‌های‌شان و مردم را دوچندان می‌کند.
