تاریخچه، اهداف و تشکیلات کمیته‌ی تدوین استانداردها و راهنماهای بالینی انجمن علمی روانپزشکان ایران
پیشرفت‌های روز افزون دانش پزشکی از یک طرف، و گسترش فزاینده‌ی فناوری در زمینه‌ی ارائه‌ی خدمات سلامت از طرف دیگر، نیاز به مدیریت دانش در این حیطه به عنوان یک ابزار مهم برای ساماندهی خدمات و سیاستگذاری در ارائه‌ی مناسب خدمات در تمامی کشورهای جهان را امری اجتناب ناپذیر کرده است. در این راستا، راهنماهای خدمات سلامت به عنوان کاربردی‌ترین مصادیق مدیریت دانش جهت استفاده‌ی ارائه کنندگان خدمات سلامت برای ارتقای کیفیت نظام سلامت نقش محوری دارند.
به دنبال مطالعات کارشناسان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تحلیل نیازهای کشور در حیطه ی خدمات سلامت، سند استاندارد سازی راهنماهای سلامت و محصولات مرتبط در سال ۱۳۹۱ تدوین شد. در این سند راهنماهای خدمات سلامت به ۶ گروه طبقه‌بندی شده است: ۱- راهکارهای ملی طبابت بالینی، ۲- شیوه‌نامه‌های بیمارستانی، ۳- مراقبتهای مدیریت شده، ۴- خط مشی‌های درمانی، ۵- استاندارد های خدمت، و ۶- راهنماهای بهداشت عمومی.
طبق سند یاد شده، راهکارهای ملی طبابت بالینی، مجموعه توصیه‌های بالینی هستندکه به روش نظام‌مند و با استناد به شواهد پژوهشی معتبر و با تحلیل شرایط و نیازهای ملی تدوین می‌شوند و به سیاستگذاران سلامت و پزشکان در تصمیم‌گیری صحیح کمک می‌کنند. شیوه‌نامه‌های بیمارستانی، شامل دستورهای عملی برای مدیریت استاندارد یک بیماری یا یک وضعیت بالینی مشخص در بیمارستان هستند. این شیوه‌نامه‌ها بر اساس راهکارهای بالینی ملی یا در صورت نبود راهکارهای بالینی ملی بر اساس راهکارهای بالینی معتبر سایر کشورها تدوین می‌شوند. فرایند مدیریت یک بیماری یا مدیریت پیشگیری از بیماری‌ها از ابتدا تا انتها، مراقبتهای مدیریت شده نام گرفته است. در مواردی که نیاز به تصمیم گیری بالینی وجود دارد، لازم است که مراقبتهای مدیریت شده به راهکارهای بالینی ملی یا سیاست‌های درمانی استناد کنند. خط مشی‌های درمانی، پاسخ به سؤالات مهم بالینی هستند که در سیاستگذاری‌های درمانی کشور نقش مهمی دارند. استانداردهای خدمت، کمترین‌های مورد نیاز برای ارائه‌ی درست خدمت را بیان می‌کنند و عبارتند از کمترین مراحل مورد نیاز برای انجام خدمت، زمان مورد نیاز برای انجام خدمت، سطح دانش و توانمندی مورد نیاز برای انجام خدمت، دلایل مورد تایید انجام خدمت و مواد و تجهیزات مورد نیاز برای انجام خدمت. راهنمایی برای ارتقای سلامت فرد، گروه و جامعه، توسط راهنماهای بهداشت عمومی انجام می‌شود، و شامل مدیریت رفتارها، مدیریت امکانات و تجهیزات و آموزش برای مهار شرایط خاص یا پیشگیری از شیوع بیماری‌ها یا کاهش بار بیماری‌ها است. این راهنماها در دو سطح فرد و جمعیت‌های با تعریف مشخص و مسؤولین اجرایی ارائه می‌شوند.
به دنبال تشکیل کارگروه هماهنگی راهنماهای خدمات سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اوایل دهه‌ی ۹۰ هجری شمسی و ابلاغ به دانشگاه های علوم پزشکی و انجمن‌های علمی، کمیته ی تدوین استانداردها و راهنماهای بالینی در انجمن علمی روانپزشکان ایران با حضور سرکار خانم دکتر مریم رسولیان و جناب آقایان غلامرضا میرسپاسی، دکتر میرفرهاد قلعه‌بندی، دکتر امیر شعبانی، دکتر ونداد شریفی و دکتر احمد حاجبی شروع به کار کرد. ریاست این کمیته را جناب آقای دکتر قلعه‌بندی به عهده داشتند و جناب آقای دکتر میرسپاسی، نماینده‌ی انجمن در واحد مربوطه در وزارت بهداشت بودند. این کمیته اولویت‌های راهنماهای بالینی را به ترتیب ۱- اختلال افسردگی اساسی، ۲- اختلال مصرف مواد افیونی، ۳- اختلال استرس پس از ضربه، ۴- اختلال دوقطبی و ۵– اختلال فزونکاری-کاستی توجه تعیین کرد و به ترتیب، دکتر مهران ضرغامی، دکتر آفرین رحیمی‌موقر، دکتر مظفر روحانی، دکتر امیر شعبانی و دکتر میترا حکیم شوشتری به عنوان مسئول تدوین این راهنماها تعیین شدند، و مقرر شد این افراد گروهی متشکل از اعضای دانشگاه‌های مختلف، اعضای کمیته‌های مرتبط انجمن، و روان‌شناسان بالینی صاحب نظر و افرادی که تعارضی در موضوع مربوطه نداشته باشند تشکیل دهند. آنگاه پس از برگزاری یک کارگاه آموزشی، گروه‌های مسئول تدوین راهنماهای بالینی کار خود را شروع کردند.
در سال ۱۴۰۰ اعضای جدید کمیته‌ی تدوین استانداردها و راهنماهای بالینی به شرح زیر انتخاب شدند: سرکار خانم دکتر والنتین آروتونیان و جناب آقایان دکتر مجید برکتین، دکتر وحید شریعت، دکتر مهدی صمیمی اردستانی، دکتر سید شهاب بنی هاشم، و دکتر مهران ضرغامی. پس از رای گیری، دکتر مهران ضرغامی به عنوان رییس، و دکتر وحید شریعت به عنوان دبیر کمیته انتخاب شدند. اعضای کمیته ضمن پی‌گیری راهنماهای بالینی سفارش داده شده و اظهار نظر کارشناسی در مورد استانداردها و راهنماهای بالینی دیگر، موارد زیر را به عنوان اولویت‌های بعدی تعیین کردند: اسکیزوفرنیا و سایر اختلالات سایکوتیک، اختلال اسکیزوافکتیو، تجویز داروهای افیونی در بیماران بستری، اختلالات عصبی-شناختی (نوروکاگنیتیو)، وسواس، مدیریت بیماران بی قرار و مدیریت بیماران با افکار خودکشی.
تا کنون راهنماهای بالینی مديريت اختلال دوقطبي بزرگسالان ايران توسط دكتر امير شعباني، دكتر همايون اميني، دكتر مجيد بركتين، دكتر نويد خليلي، دكتر فاطمه رجبي، دكتر يوسف سمناني، دكتر سيد مهدي صميمي اردستاني، دكتر محمدكاظم عاطف وحيد، و دكتر فرهاد فريد حسيني، و راهنمای بالینی افسردگی بزرگسالان ایرانی توسط دکتر مهران ضرغامی، دکتر فروزان الیاسی، دکتر مژگان امینی، دکتر آتنا اندرامی، دکتر رومینا حمزه پور، دکتر مریم رضاپور، دکتر فاطمه شیخ مونسی، دکتر شهربانو قهاری، دکتر سوسن موعودی، دکتر سیمین موعودی، و دکتر نرجس هندوئی تدوین شده و توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جهت اجرا به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شده است.
مطابق با اصول شیوه‌نامه کمیته‌های اجرایی انجمن، اعضای کمیته‌ی راهنماهای بالینی در چند مرحله رای‌گیری در هیات مدیره برای دوره‌ی سه‌ساله‌ی ۱۴۰۵-۱۴۰۲ به شرح زیر تعیین شدند.
اعضای منتخب به ترتیب الفبا
دکتر اعتصام، فرناز
دکتر الیاسی، فروزان
دکتر صمیمی‌اردستانی، سیدمهدی
دکتر صدیقی، گیتا
دکتر ضرغامی، مهران
دکتر فدایی، فربد
دکتر فریبرزی‌فر، ارغوان
دکتر موعودی، سوسن
