دربارهی سوءاستفاده از روانپزشکی
بیانیه انجمن علمی روانپزشکان ایران
(دوم آذر ۱۴۰۱)
نظر به انتشار غیردقیق و تحریفشدهی اخبار مربوط به انتقال برخی افرادی که به دلایل سیاسی در بازداشت یا زندان به سر میبرند به بیمارستانهای روانپزشکی و ادعای آزار و اذیت این افراد در این بیمارستانها، انجمن علمی روانپزشکان ایران لازم میداند توضیحاتی را خدمت هموطنان گرامی ارائه کند.
روانپزشکی یکی از شاخههای پزشکی است و مانند همهی حرفههای بالینی و یاریگر، هدف اصلی آن تأمین سلامت و آسایش خدمتگیرندگان است. اختلالات روانپزشکی از موارد خفیف تا شدید، در مجموع شیوع چشمگیری در جهان دارد و در ایران نیز حدود یکچهارم افراد جامعه به یکی از آنها مبتلا هستند. این نسبت در شرایط پرتنش محیطی و اجتماعی بیشتر است و سلامت روان افرادی که در مسیر بازداشت، محاکمه و حبس قرار میگیرند در خطر بالای آسیب قرار دارد. بنابراین بسیاری از مردم و به خصوص آنهایی که این شرایط دشوار را تجربه میکنند نیاز به دریافت خدمات حمایتی و درمانی سلامت روان دارند و از جمله نباید به واسطهی مسایل سیاسی و حبس از این خدمات محروم شوند.
از سوی دیگر، این خدمات باید با رعایت حقوق شهروندی افراد و اصول اخلاق حرفهای ارائه شود و هرگز نباید تشخیص و درمان روانپزشکی عاملی برای تحت فشار قرار دادن گروههایی از شهروندان یا سلب حقوق اساسی آنان شود. جامعهی روانپزشکی ایران با هر نوع سوءاستفاده از روانپزشکی به شدت مخالف است و خود را متعهد میداند که بر اساس سوگند پزشکی و اصول اخلاق حرفهای، در چهارچوبهای انساندوستانه و در راستای منافع بیماران عمل کند. چنین نگرش و حساسیتی در «منشور اخلاق حرفهای روانپزشکی» (مصوب مجمع عمومی انجمن علمی روانپزشکان ایران) نیز مورد تصریح و تأکید قرار گرفته و در این راستا انجمن به نمایندگی از روانپزشکان ایران به کرات در سالهای مختلف و به مناسبتهای گوناگون، از جمله در جریان اعتراضات جاری، حساسیت خود را نسبت به این مسأله نشان داده است.
در عین حال باید تأکید شود ارائهی گزارشهای نادرست، تحریفشده یا اغراقآمیز از وضعیت افرادی که در بیمارستانهای روانپزشکی بستری شدهاند، انگ این بیماریها را تشدید میکند، به نگرانی افراد نیازمند این خدمات و عدم مراجعه آنان دامن میزند و با تخریب اعتماد مردم به این نظام خدمترسانی، پیامدهای ناگواری برای سلامت روان جامعه دارد. بنابراین از رسانهها انتظار میرود در تهیه گزارشهای مرتبط با وضعیت ارائهی خدمات روانپزشکی در ایران، ضمن صرف دقت کافی، حتماً از اطلاعات افراد و منابع معتبر و قابل اعتماد بهره گیرند. از سوی دیگر، شفافیت افراد و سازمانهای قانونی مسئول در انعکاس وضعیت افراد در حبس یا بازداشت که به بیمارستان روانپزشکی ارجاع شدهاند و روند قانونی آن و نیز آگاه کردن به موقع خانوادهها از وضع سلامت این افراد میتواند نگرانی جامعه را کاهش دهد و چگونگی حفظ حقوق افراد را شفاف نماید. لازم به یادآوری است که اجرای چنین فرایندی مستلزم حساسیت زیاد در زمینهی رعایت حقوق افراد است و ضروری است با چارچوبی مشخص و زیر نظر پزشک بیمار و نیز افراد مطلع، مستقل، مورد وثوق جامعه و صاحبنظر در زمینهی مسایل حقوق پزشکی صورت گیرد.
در پایان باید تصریح کرد که بر پایهی بررسیهای مستقل انجمن که نهادی علمی و مردمنهاد است، در مراکز و بیمارستانهای روانپزشکی کشور ارایهی خدمات صرفاً در جهت کمک به مراجعان، با رعایت حقوق انسانی آنها، و به دور از هرگونه جهتگیری غیرعلمی انجام میشود.
