جناب آقای دکتر مومنی
دبیر کل محترم ستاد مبارزه با مواد مخدر
جناب آقای دکتر کریمی
معاون محترم درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
با سلام و احترام
در طی یک دهه‌ی گذشته، تغییرات قابل توجهی در وضعیت اعتیاد کشور و همچنین در ظرفیت جامعه‌ی روانپزشکی در ارائه‌ی خدمات درمانی برای اعتیاد ایجاد شده است. از یک سو، مصرف موادی غیر از مخدرها، و اعتیاد به آن‌ها رشد بیشتری یافته، و نیاز به ارائه‌ی درمان‌های جامع دارویی و غیردارویی تخصصی روانپزشکی را افزایش داده است، و از سویی دیگر به تعداد روانپزشکان کشور به طور قابل ملاحظه‌ای افزوده شده و با تغییر در کوریکولوم آموزش روانپزشکی و اختصاص یک دوره‌ی تئوری و عملی ویژه‌ی اعتیاد، مهارت و تمایل روانپزشکان در ارائه‌ی خدمات درمانی برای این گروه از اختلالات روانپزشکی افزایش یافته است.
اختلالات مصرف مواد، بخش مهمی از بیماری‌های روانپزشکی است و تنها گروه متخصص در این حوزه در کشور ما، روانپزشکان هستند. روانپزشکان تنها گروهی از درمانگران هستند که دوره‌ی ویژه‌ی تخصصی بالینی را به‌طور نظری و عملی، آموزش می‌بینند. دانش و مهارت روانپزشکان در تشخیص بیماری و شناخت انواع درمان‌های دارویی و غیر دارویی برای افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد، موجب می‌گردد که روانپزشکان بتوانند بهترین درمان زیستی – روانی – اجتماعی را برای بیماران ارائه دهند. همچنین اختلالات همبود روانپزشکی همراه با اختلال مصرف مواد (تا ۹۰ درصد بیماران) که مانع از بهبود بیماران می‌شود یا زمینه‌ساز عود است توسط روانپزشکان تشخیص داده شده و درمان می‌شود. علاوه‌بر این، روانپزشکان می‌توانند مداخلات درمانی دارویی و غیر دارویی را برای اعضای آسیب دیده‌ی خانواده که خود تمایل دارند و بازوهای کمکی در درمان نیز هستند، به کار گیرند. همه‌ی این‌ها موجب خواهد شد که بیماران خدمات جامع‌تر و باکیفیت‌تری دریافت کرده و امکان اثربخشی مداخلات افزایش یابد. این امر بخصوص برای افرادی که دچار وابستگی شدیدتری هستند، مفیدتر خواهد بود.
متأسفانه تاکنون از پتانسیل موجود روانپزشکان در کاهش بار بیماری اعتیاد استفاده‌ی چندانی نشده است و طی کردن روند تأسیس مرکز درمان اختلال مصرف مواد، مانع از آن شده که روانپزشکان داوطلب، بتوانند به طور فعال‌تری در درمان بیماران مبتلا به اختلال مصرف مواد حضور داشته باشند.
با توجه به این مسائل، موارد زیر پیشنهاد می‌گردد:
۱. اولویت دادن به روانپزشکان برای اخذ مجوز تأسیس مرکز درمان سرپایی اختلالات مصرف مواد و رفع موانع و محدودیت‌ها
۲. تسهیل اخذ مجوز واحد آگونیست در مطب روانپزشکی که موجب خواهد شد بیماران مبتلا به اختلال مصرف مواد در کنار سایر بیماران روانپزشکی و فارغ از انگ اعتیاد، تحت درمان قرار دهند و بیماران دچار اختلالات شدیدتر نیز از درمان بهره برده و از سایر مراکز نیز ارجاع داده شوند.
۳. تسهیل افزوده شدن واحد بوپرنورفین با ضوابط ساده‌تر برای تجویز و عرضه بوپرنورفین در مطب‌های روانپزشکی، با توجه به ایمنی و سهولت تجویز. به منظور ارتقای کیفی خدمات درمان اختلالات مصرف مواد در کشور لازم است سیاست‌هایی اتخاذ گردد که از طریق آن استفاده از درمان نگهدارنده با بوپرنورفین و نالترکسون تزریقی پیوسته رهش توسعه یافته و درمان نگهدارنده با متادون برای بیماران با شدت بالای اعتیاد نگه داشته شود.
۴. محدود نشدن اختیار روانپزشکان به تجویز بوپرنورفین برای دوز منزل (موضوع تبصره‌ی ۳ ماده‌ی ۲ دستورالعمل). دستورالعمل باید به گونه‌ای بازبینی شود که روانپزشکان بتوانند در مطب‌های خود با رعایت ضوابط، بوپرنورفین را آغاز کنند و ادامه دهند. لازم به ذکر است که موارد اشاره شده در نامه‌ی انجمن به شماره‌ی ۷۷/۳۴۴۵۱ مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۱۰ به وزارت بهداشت درمان آموزش پزشکی در خصوص نحوه‌ی توزیع داروهای آگونیست کامل به‌قوت خود باقی است.
۵. ضرورت ویزیت دوره‌ای بیماران تحت درمان در کلیه‌ی مراکز درمان اختلالات مصرف مواد توسط روانپزشکان که می‌تواند به طور قابل توجهی، سیر بهبودی بیماران را تسریع کند.
در انتها تأکید می‌گردد که با توجه به اینکه در طبقه‌بندی بیماری‌ها، اختلالات مصرف مواد زیرمجموعه‌ی اختلالات روانپزشکی قرار گرفته‌اند و روانپزشکان مرجعیت تخصصی تشخیص و درمان این اختلالات را تشکیل می‌دهند، برای تدوین کلیه‌ی دستورالعمل‌ها، پروتکل‌ها و راهنماهای بالینی مرتبط با اختلالات مصرف مواد، می‌بایست از ظرفیت انجمن، بورد روانپزشکی و روانپزشکان عضو مراکز معتبر تحقیقاتی، و روانپزشکان مجرب و دارای سوابق علمی در حوزه‌ی اعتیاد استفاده نمود.
با تشکر
دکتر سید وحید شریعت
رییس انجمن علمی روانپزشکان ایران
