دیدگاه انجمن علمی روان پزشکان ایران
خبرگزاری حوزه، گزارشی را در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ با عنوان «از هر ۱۰ دیوانه در تیمارستان، ۹ نفر معتاد به این عمل بوده‌اند!» منتشر نمود، که خیلی زود انعکاس رسانه‌ای یافت. منظور از این عمل، خودارضایی یا استمنا است.
انجمن علمی روانپزشکان ایران با ابراز تاسف نسبت به این گونه کنش‌های غیر مسولانه، نقد مستدل و نگاه خود را به ادعاهای این گزارش در اختیار رسانه ها و شهروندان قرار می دهد.
۱. تیتر بی اعتبار
تیتر این گزارش نه تنها غیرعلمی و بی‌اعتبار است، بلکه آشکارا زبان تحقیر، انگ‌زنی و تبعیض علیه بیماران روانپزشکی و خانواده‌های آنها را به کار گرفته است. استفاده از واژه‌ی «دیوانه» به جای اصطلاحات علمی مانند «بیمار روانپزشکی» یا «فرد دچار اختلال روان» خشونت کلامی علیه این گروه آسیب‌پذیر را عادی‌سازی می‌کند. این زبان تبعیض‌آمیز در تضاد کامل با کرامت انسانی، اخلاق پزشکی و اصول ابتدایی حقوق انسانی است.
۲. بی‌اعتباری استدلال‌های ذکرشده
گزارش پر است از ادعاهای قدیمی و فاقد شواهد علمی روزآمد. منبع اصلی این گزارش، کتاب «گناهان کبیره» است که نه یک مرجع پزشکی معتبر، بلکه اثری مذهبی-اخلاقی متعلق به دهه‌های پیشین است. نقل قول‌های پراکنده از «ناتوانی‌های جنسی» نیز بدون ارجاع دقیق به مطالعات، سال نشر، یا اعتبار علمی نویسندگان صورت گرفته است. تیمارستان تهران که در عنوان گزارش استفاده شده، سال‌هاست وجود خارجی ندارد. از سویی ارجاعات علمی معتبر، مانند مقالات چاپ شده در مجلات علمی معتبر، یا راهنمایی‌های نهادهای ملی مانند وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران، و یا سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در این گزارش به کلی غایب است.
۳. تعمیم بی‌مورد و نسبت‌دادن بدون رابطه علمی
ادعای اینکه «۹۰٪ بیماران روانی به دلیل استمناء به بیماری دچار شده‌اند» فاقد هرگونه اعتبار علمی است. اختلالات روانپزشکی (نظیر اسکیزوفرنیا، اختلالات خلقی، یا اختلالات اضطرابی) عوامل پیچیده‌ی زیستی، روانی و اجتماعی دارند و هیچ مطالعه‌ی علمی معتبری تاکنون رابطه‌ی علی مستقیم بین استمناء و ابتلا به این بیماری‌های روانپزشکی ذکر شده را اثبات نکرده است. این‌گونه تعمیم‌ها مردم را از درک علمی آسیب‌های روان‌شناختی واقعی دور می‌کند و موجب شرمساری بیماران و بازدارندگی از درمان می‌شود.
۴. ورود غیرمسئولانه خبرگزاری حوزوی به حیطه‌ی علمی
خبرگزاری حوزه که رسماً مرجع اطلاع‌رسانی دینی است، در این گزارش وارد حوزه‌ی تخصصی علوم پزشکی و روانپزشکی شده، بدون اینکه صلاحیت علمی لازم را داشته باشد یا از متخصصان مربوطه بهره بگیرد. این گونه مداخلات، علاوه بر کاهش اعتماد عمومی به رسانه‌های دینی، موجب گسترش شبه‌علم و خرافات در جامعه می‌شود. نقد تربیتی و اخلاقی بر پدیده‌ها، در صورتی که فاقد تفکیک از مباحث علمی باشد، باعث تحریف فهم عمومی و آسیب به سلامت روان عمومی خواهد شد.
۵. هشدار درباره ترویج خرافات و شبه‌علم
مخاطب اصلی این خبر، جامعه‌ی مذهبی و جوانان جویای اطلاعات است. انتشار چنین مطالبی بدون استناد علمی، نه تنها به تضعیف سلامت روانی و جنسی جوانان منجر می‌شود، بلکه رواج احساس گناه، شرم ناسالم، و اضطراب فراگیر را در پی خواهد داشت. این وضعیت، مستقیماً با افزایش اختلالات روانی و فرار از مشاوره و درمان حرفه‌ای در تضاد است.
ما نوشتار یاد شده را نمونه‌ای ناصواب از ترکیب غیرعلمی مفاهیم دینی و پزشکی ارزیابی می کنیم که با انگ زدن، تبعیض علیه بیماران روانی و انتشار شبه علم، نه تنها به سلامت روانی جامعه کمکی نمی‌کند، بلکه آسیب‌های جدی و پنهانی به بار می‌آورد. توصیه می‌شود رسانه‌های دینی، هنگام ورود به حیطه‌های علمی، یا از منابع تخصصی بهره بگیرند یا به حیطه‌ی تخصصی خود بسنده کنند و مسئولیت اجتماعی خود را با دقت بیشتری ادا نمایند.
انجمن علمی روانپزشکان ایران
۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
